Bedrijvigheid en infrastructuur doen ruimtebeslag toenemen in de Westhoek
Gezinswoningen worden onterecht geviseerd
Naar aanleiding van het artikel "Bouwshift lokt rush op plattelandsgrond uit" in De Tijd van 2 december, onderlijnt Embuild Vlaanderen dat niet zozeer 'Wonen' als wel 'bedrijventerreinen', 'infrastructuurwerken' en 'landbouwgebouwen' het ruimtebeslag in de Westhoek hebben doen toenemen. Een trend die de laatste jaren in wel meer regio's viel te onderkennen. Dat blijkt uit de recente analyse van de Vlaamse overheid. De bouwfederatie stelt zich dan ook ernstige vragen bij de analyse in het artikel van De Tijd als zou er een rush op bouwgrond aan de gang zijn om massaal vrijstaande woningen op te trekken in de Westhoek. Dat is manifest onjuist. Ook de redenering waarbij bijkomend ruimtebeslag wordt aangewend om de ecologische voetafdruk per inwoner te berekenen en af te doen als woonoppervlakte, doet de wenkbrauwen fronsen. Bijkomend ruimtebeslag gaat bijlange niet alleen over woningen met tuinen.
"De nood aan meer bedrijventerreinen, meer infrastructuur langs waterlopen, meer recreatie, meer landbouwgebouwen, leidt tot bijkomend ruimtebeslag maar heeft niets van doen met de woonoppervlakte van huishoudens in de provincie West-Vlaanderen. Indien er in de toekomst nieuwe dijken in de Westhoek worden aangelegd, dan zal dit een toename van het ruimtebeslag met zich meebrengen. Maar dat betekent niet dat West-Vlamingen opeens groter zijn gaan wonen", zegt Marc Dillen van Embuild Vlaanderen.
"De Westhoek kende onder meer de uitbreiding van bedrijventerreinen nabij Poperinge, Ieper, Veurne en Diksmuide, maar ook infrastructuurwerken langsheen waterlopen en wegen in de polders."
Dat staat te lezen in de recente analyse van de Vlaamse overheid over de regionale verschillen in ruimtebeslagsnelheid. Bovendien geldt dit niet alleen in de Westhoek, maar ook in de regio's rond Roeselare, Kortrijk en het Waasland. Maar het artikel in De Tijd vergeet dit te vermelden. Meer nog, ruimtebeslag wordt opnieuw verengd tot een rush op bouwgrond en gelinkt aan villa's met tuinen. Volgens Embuild Vlaanderen is nuance meer dan vereist. Want de gunstige evolutie voor wonen wordt niet erkend, terwijl verdichting en hergebruik leiden tot een drastische afname in bijkomend ruimtebeslag. Zo worden er meer woningen vergund, maar het bijkomend ruimtebeslag neemt af. Daarnaast blijkt op basis van het ruimtebeslag de bedrijvigheid in bijv. de Westhoek toe te nemen. Ook dat stemt tot nadenken, aangezien experts de regio als een soort 'Bokrijk' willen gaan beschouwen, terwijl de cijfers dat helemaal niet bevestigen, wel integendeel: het gaat om een regio met een sterke toename van economische activiteit.
Bovendien stelt het rapport van de Vlaamse overheid dat in heel Vlaanderen 43% van het bijkomend ruimtebeslag sinds 2013 te vinden is in zachte bestemmingen. Dit biedt met andere woorden een antwoord op de vraag hoe de open ruimte wordt ingenomen. Ook in de Westhoek. Daarbij gaat het om landbouwinfrastructuur, bedrijvigheid en economische activiteiten, transportinfrastructuur zoals fietspaden en langs waterlopen. Ook wonen wordt vermeld, maar volgens de bouwfederatie gaat de rubriek wonen in zachte bestemmingen hoofdzakelijk om de herbestemming van voormalige en gerenoveerde hoeves. Globaal gaat het dus niet om nieuwbouwwoningen en zeker niet over een toename van de bebouwde oppervlakte maar enkel over een statistische herindeling van bestaande bebouwing.
3ha/dag tegen 2025 ligt binnen handbereik
Het bijkomend ruimtebeslag in Vlaanderen is in de periode 2019-2022 afgenomen tot 3,8 ha/dag, terwijl het in de periode 2013-2019 nog om 5ha/dag ging. Dat blijkt uit de nieuwe cijfers van de Vlaamse overheid. Embuild Vlaanderen beklemtoont dat de doelstelling van de Vlaamse overheid tegen 2025 binnen handbereik ligt: 3ha/dag bijkomend ruimtebeslag. Hoewel Vlaanderen nood heeft aan steeds meer woningen, bedrijven- en dienstenterreinen, wegen- en fietsinfrastructuur, landbouwgebouwen en recreatie- en sportterreinen vertraagt het bijkomend ruimtebeslag aanzienlijk. Ruimtelijk rendement, hergebruik van sites en verdichting zitten dan ook in de lift.
"Hoewel we vandaag enkel zicht hebben op driejaarlijkse gemiddelden van het bijkomend ruimtebeslag, geeft die trend aan dat de doelstelling van 3ha/dag tegen 2025 gehaald wordt Bovendien is vorig jaar de totale verharding in absolute cijfers en vierkante meters in Vlaanderen afgenomen.* Dat betekent dat bijkomende bebouwing wordt gecompenseerd door ontharding elders. Vooral in onze steden en dorpskernen vragen bewoners immers meer groen en minder stenen", aldus Marc Dillen.
Grafiek, Evolutie van het ruimtebeslag in Vlaanderen volgens enkele landgebruikscategorieëntussen 2013 en 2022
- In zijn rapport stelt de Vlaamse overheid dat de ruimtebeslagsnelheid sinds 2019 voor alle rubrieken, op recreatie- en sport na, is afgenomen.
Bron: 'Ruimtebeslag, Evoluties 2013-2022', Vlaams Planbureau voor Omgeving, 2023