Waarom die focus op woningbouw ?

Sinds eind vorig jaar beheerst het witboek voor het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) de publieke opinie. Hoewel het totale ruimtebeslag in Vlaanderen op ongeveer 33 % - andere bronnen zoals het kadaster spreken van 27 % - wordt vastgepind, leggen opiniemakers de klemtoon op het aandeel voor woning- en villabouw. Daarbij schrikt men er niet voor terug ook parken als ruimtebeslag te beschouwen . Maar woningbouw weerspiegelt slechts een deel van die 33 %. Om het ruimtebeslag te verminderen, zal de overheid op meer moeten inzetten dan de woningbouw alleen.

De feiten voor zich laten spreken

Een aantal feiten op een rijtje. Ook vandaag is de ruimte bestemd voor wonen in Vlaanderen duidelijk juridisch afgelijnd : het gaat om 16,5 % van de Vlaamse oppervlakte. Buiten de lijntjes van die oppervlakte kleuren is bijna onmogelijk. De beleidsopties in het witboek BRV gaan nog een stap verder en sluiten dit gewoon uit.

Aangezien de voorraad woongebied juridisch bepaald is, ontstaat er steeds meer schaarste van bouwgronden. Dat maakt dat de markt steeds efficiënter omgaat met de beschikbare gronden : steeds minder en kleinere woningen en steeds meer appartementen op steeds kleinere percelen. Die trend zet zich trouwens al door sinds de jaren 90. Sindsdien is het ruimtebeslag voor woningen afgenomen van 8 hectare tot minder dan 4 hectare per jaar. Bij ongewijzigd beleid evolueert dit in de toekomst sowieso naar nul hectare per dag.

De overheid doet er goed aan haar ruimtelijke planning te baseren op die feiten en niet louter druk besproken theoretische berekeningen als heilzaam te beschouwen. Die bovendien geen rekening houden met de ruimtelijke afbakeningen op het terrein, en die los staan van waarneembare evoluties die al langer dan vandaag ingezet zijn.

Nu dreigt de overheid nodeloos bouwactiviteit af te remmen, wat broodnodige kansen voor wonen zal teniet doen. Op de rem staan is immers stukken eenvoudiger dan kwalitatief hoogstaande verdichting realiseren. Verdichting met een leefbare combinatie van groen en mobiliteit vergt niet alleen knowhow, die aanwezig is in de Vlaamse bouwsector, maar vooral tijd en planning. Nu bouwactiviteit afremmen, zal vraag en aanbod op de spits drijven, waarbij het aanbod van verdichte projecten niet kan volgen. De onbetaalbaarheid van wonen wordt zo verder in de hand gewerkt.

Verdichting waar het kan, is het devies, maar dit mag geen rem zetten op de renovatie van bestaande woningen ongeacht hun ligging. 

De uitdaging in ons land om over te gaan tot massale energiebesparende renovaties is dan ook niet gering. Verwarring zaaien en verbouwplannen ontmoedigen lijken geen goede recepten in een steeds complexere context waar kandidaat-verbouwers nood hebben aan gedegen en eenduidig advies.