Een betere bodem binnen ruimte voor mensen

De gezondheid van de bodem is in Vlaanderen een grote bekommernis. Onze regio heeft een industrieel verleden, een hoge bevolkingsdichtheid en heel wat intensieve landbouw. Dat kenmerkt onze leefomgeving. De bouw zet dagelijks zijn knowhow in om hergebruikte sites opnieuw kwaliteitsvol te maken en aanwezige verontreiniging aan te pakken. In de ruimtelijke ordening is de opwaardering van de bestaande ruimte prioriteit nummer één aangezien verdichting en ruimtelijk rendement na sloop en heropbouw in de lift zitten, maar historisch kennen we vooral net in en rond onze stedelijke centra een hoge verhardingsgraad. Ook werd onlangs bekend gemaakt dat binnen tien jaar de ruimte voor wonen in onze stedelijke centra op is, terwijl het aantal huishoudens aanzienlijk blijft stijgen. Daarom wijst de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) op het belang van een wendbaar ruimtelijk beleid dat inzet op meer biodiversiteit en een betere bodem bij (ver)bouwprojecten en de (her)aanleg van infrastructuur.

Verharde centra

­Onze regio is met 488 inwoners per km² de meest dichtbevolkte van Europa. Aangezien er de komende decennia 400.000 huishoudens bijkomen - dat is achtmaal Leuven - wacht ons een uitdaging van formaat. Een doordacht beleid voor een betere bodem over heel Vlaanderen dient dan ook gepaard te gaan met een beleid voor een kwaliteitsvolle woonomgeving met voldoende ruimte voor huishoudens. Niet alleen is de ruimte voor wonen schaars in onze stedelijke centra en dorpskernen, maar ook is er onvoldoende wijkgroen en andere open ruimte. En dat bleek in de afgelopen Coronaperiode een groot knelpunt te zijn. Daarom dat vandaag heel wat huishoudens meer woonruimte en een tuin met stip hebben aangeduid in de zoektocht naar een nieuwe woning. De stijgende woningprijzen wijzen op een spanningsveld aangezien wonen steeds minder bijkomende ruimte inneemt - vanwege de schaarse resterende bouwgronden - maar er eveneens grenzen zijn aan kwaliteitsvolle verdichting in onze centra. Sowieso is er in de sterk verharde kernen en centra een drastisch andere aanpak nodig met behulp van groen in de bouw, natuur technische maatregelen en doorlaatbare materialen.

Landschapsbouwers

De bouwsector zet zijn schouders onder de grote uitdaging om sterkere groenblauwe netwerken te realiseren doorheen woongebieden. Tijdens een recente studienamiddag met een bezoek aan de omgevingswerken in Antwerpen Zuid werd het belang beklemtoond van bouwteams die samenwerken met gespecialiseerde landschapsaannemers. Zij voorzien de omgeving rond bouwprojecten van groenvoorziening en waterrobuuste ingrepen. Daarbij gaat het niet alleen om groendaken, groene gevels, groenvoorziening bij o.a. wegenwerken enz. , maar ook om complete landschapsconcepten die de waterhuishouding, de biodiversiteit en de bodem verbeteren.

Betere bodem in de open ruimte 

Daarnaast behoudt Vlaanderen meer dan de helft van de totale oppervlakte voor aan landbouw, terwijl dat in andere Europese landen gemiddeld zo'n 40% is. Het gaat om het grootste deel van de open ruimte in onze regio die bijna 70% bedraagt van de oppervlakte. Maar bij ontharde gebieden zoals akkers speelt erosie en blijkt vaak infiltratie van regenwater in de bodem ontoereikend te zijn waardoor massale afstroming bij hevige regenval optreedt. Met de Blue Deal wil de Vlaamse regering de sponsfunctie van onze open ruimte herstellen. Die doelstelling is onlosmakelijk verbonden met de kwaliteit van de bodem in zowel natuur- als landbouwgebied. 

Areaal aan tuinen

Voorts telt onze regio heel wat tuinen van huishoudens die 12% van de oppervlakte innemen. Dat is bijna 160.000 ha dat onder ruimtebeslag valt. De VCB heeft samen met Vlaams minister van Omgeving, Zuhal Demir, Departement Omgeving en VLARIO het groenblauwpeil gelanceerd om percelen van woningen waterrobuust te maken en veel meer in te zetten ten dienste van de biodiversiteit. Ook de waterdoorlatendheid van terrassen en parkings treedt er op de voorgrond. Intussen hebben meer dan 40.000 Vlamingen intussen de website www.groenblauwpeil.be geraadpleegd. Daarbij hebben meer dan 25.000 mensen het groenblauwpeil berekend van hun woning en tuin. Zij kregen meteen tal van suggesties om hun peil te verbeteren en hun perceel klimaatrobuuster te maken en de biodiversiteit in hun tuin te stimuleren. Onlangs werd hieraan een rekenmodule toegevoegd om je ideale regenwaterput te weten te komen.