Factcheck bevestigt dat bijkomend ruimtebeslag daalt tot 4,58 ha/dag

Dalend bijkomend ruimtebeslag, hergebruik van ruimte en hogere dichtheden 

4,58 ha/dag. Dat cijfer over het bijkomende ruimtebeslag in 2019 heeft sterke reacties uitgelokt tijdens een recente Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie in het Vlaams Parlement. Daarbij werd bovendien de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) als bron gekapitteld. Nochtans gaat het om een correct cijfer op basis van statbel-gegevens als courante bron om de evolutie in bijkomend ruimtebeslag tussentijds op te volgen, want de Vlaamse overheid heeft de evolutie slechts driejaarlijks weer. Uit die statbel-gegevens blijkt dat het bijkomend ruimtebeslag met meer dan 30% is gedaald van meer dan 7 ha/dag in 2018 tot 4,58 ha/dag in 2019. Los van deze politieke polemiek, bevestigt die trend dat de bouwsector al geruime tijd inzet op ruimtelijk rendement. Nieuwe bouwprojecten gaan overwegend gepaard met hergebruik van ruimte en met hogere dichtheden. 

De herkomst van 4,58 ha/dag 

De 4,58ha/dag in kwestie is op basis van de bodembezetting volgens het kadaster gepubliceerd door Statbel. Dit is een letterlijke berekening (stand van zaken op 1 januari 2020 - stand van zaken op 1 januari 2019)/365. Bijgevolg gaat het wel degelijk over het correcte gebruik van beschikbare bronnen en cijfers, in tegenstelling tot wat geponeerd werd door sommigen tijdens de Commissievergadering van 27 april. Meer nog, de afgelopen jaren hebben verschillende politici en natuurverenigingen verwezen naar dezelfde bron toen die in 2018 een plotse stijging aangaf tot meer dan 7ha/dag bijkomend ruimtebeslag: hierbij verwijzen we o.a. naar de communicatie van Groen over dit cijfer.

Eind vorig jaar heeft de Vlaamse Confederatie Bouw een update van dit cijfer volgens dezelfde bron bekend gemaakt: 4,58 ha/dag in 2019 of een daling met 36% ten aanzien van 2018. Die gunstige evolutie zien we ook voor wonen. Terwijl er in 2018 nog sprake was van 4,32 ha/dag bijkomend ruimtebeslag voor woningen, is dit in 2019 sterk afgenomen tot 3,11 ha/dag. Daarmee werd opnieuw het lage peil uit 2014 bereikt. Ook factcheck Vlaanderen heeft dit uitgezocht en vervolgens de VCB-update opgenomen als latere toevoeging bij hun artikel. U vindt die expliciete toevoeging bovenaan het artikel terug in de oranje balk.  

Tabel van Factcheck Vlaanderen 

Noot: Factcheck Vlaanderen bevestigt dat onder meer ook de partij Groen! en Natuurpunt dezelfde bron (bebouwde oppervlakte volgens het Kadasterregister bijgehouden door statbel) hebben gehanteerd om recentere cijfers te berekenen. Want de Vlaamse overheid brengt haar cijfers rond bijkomend ruimtebeslag slechts driejaarlijks uit. Eind vorig jaar berichtte VCB dat zich een aanzienlijke daling heeft voorgedaan. 

Bouwgronden veel schaarser dan gedacht

Voorts werden ook de bevindingen van de recente studie van Hogeschool Gent (Hogent) aangehaald tijdens de laatste Commissievergadering Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie. Het gaat om nieuwe inzichten op het vlak van beschikbare bouwgronden in Vlaanderen. U leest er hier meer over. Tevoren werd die voorraad immers aanzienlijk overschat. Het beschikbare areaal aan schaarse bouwgronden voor wonen en werken is uiteraard een cruciale pijler binnen het verder uitrollen van de bouwshift. De VCB vraagt hierbij al langer om een brede visie te hanteren, want ook de stijgende woonnoden, betaalbaar wonen, verder ondernemen en vooral kwaliteitsvolle verdichting met meer open ruimte in stedelijke centra staan hiermee in rechtstreeks verband.  

Blinde vlek 

Hoewel de schaarse bouwgronden en de billijke vergoeding tegen 100% marktwaarde heel wat aandacht krijgen, wijst de VCB op de cruciale blinde vlek voor een geslaagde uitrol van de verdere bouwshift: de uitgebreide noden van kwaliteitsvolle, doorgedreven verdichting op het vlak van betaalbaarheid, diverse woonvormen, groen, veiligheid, luchtkwaliteit, mobiliteit, waterhuishouding, energieshift enz. De huidige lokale bouwpauzes of -stops die vaak inbreidingsprojecten on hold zetten geven bovendien aan dat gemeentebesturen zelf worstelen met de draagkracht van hun kernen en centra. De komende decennia komen er immers honderdduizenden huishoudens bij en het vrijwaren van een kwaliteitsvolle woonomgeving in verder te verdichten kernen en centra is een opdracht van formaat. 

De trage vergunningsprocedures en de bouwstops in een toenemend aantal gemeenten brengen de betaalbaarheid van wonen in het gedrang en vergroot de druk op buurgemeenten. Daarom is er dringend nood aan een positief beleid dat in eerste instantie kwaliteitsvolle inbreidingsprojecten opnieuw vlot trekt en goed gelegen bouwgronden activeert, 

besluit Marc Dillen van VCB.