Gezinsverdunning leidt tot veelvoud van woningen op hergebruikte ruimte

Verouderd woningenbestand past zich gestaag aan

Globaal heeft Vlaanderen een verouderd woningenbestand. 84 % van de woningen werd gebouwd voor 1991. De grootte van die woningen is steeds minder aangepast aan de huishoudens van vandaag. Er is immers sprake van gezinsverdunning. Terwijl nieuwe, compacte woonprojecten een weerspiegeling zijn van die maatschappelijke trend, zijn oudere woningen vaak te groot. Gezinsverdunning is een belangrijke driver in gunstige ruimtelijke trends: steeds meer nieuwbouwprojecten worden gerealiseerd op bestaande sites en bieden ruimte aan meer dan dubbel zoveel compacte wooneenheden. Meest in het oog springende evolutie is de verappartementisering in dorpskernen en in centra over heel Vlaanderen.

>>> Beluister het interview met Marc Dillen van VCB tijdens de Ochtend van 26 oktober op radio 1.

Onderbezetting van verouderde woningen is kenmerkend voor klassieke woonwijken die gerealiseerd werden in de periode 1960-1980. Het gaat vooral om ouderen wiens kinderen bijv. het huis uit zijn. Bovendien gaat het om woningen die doorgaans voorzien zijn op gemiddeld grotere gezinnen, terwijl die vandaag veel minder voorkomen. Zo daalde de gemiddelde grootte van huishoudens met 10 % tussen 1990 en 2018. Voorts zijn die woningen niet meer aangepast aan huidige woonwensen en energienormen.

Bij een generatiewissel past dat woningenbestand zich aan. Door nieuwbouw, renovatie en sloop worden er drastische aanpassingen aangebracht conform de huidige woonwensen. 6 op de tien van de nieuwe bouwprojecten zijn intussen appartementen en bijgevolg worden de dichtheden groter. Bovendien wordt steeds meer nieuwbouw op bestaande sites gerealiseerd. En de sloop van één bestaande woning leidt op de zelfde plaats tot de bouw van gemiddeld 2,2 wooneenheden.

Compacte nieuwbouw om oudere, grotere woningen te vervangen zijn het noodzakelijke instrument om het aanzienlijk stijgend aantal gezinnen in de komende decennia te kunnen huisvesten volgens hedendaagse vereisten op het vlak van comfort en energie.

Zeer beperkende juridische grenzen aan ruimte voor wonen

Volgens de Vlaamse overheid is er nog 42.000 ha in de juridische voorraad bestemd voor wonen. in de realiteit gaat het om 25.000 ha bijkomend ruimtebeslag. De overige 17.000 ha ligt in bestaand ruimtebeslag. Dat betekent concreet dat bijkomend nog maximaal 1 % van Vlaanderen kan bebouwd worden met woningen. Dat staat in schril contrast tot de kaarten met doemscenario's voor de toekomst waarbij een veelvoud hiervan wordt ingenomen. Die voorspellingen hebben geen juridische basis en werden losgekoppeld van de gunstige trends waar de sector al geruime tijd op inzet.

>>> Lees ook de blog 'Impact van ruimtebeslag in Vlaanderen overschat'

Bronnen

• Evolutie huishoudens : Bron: Statistiek Vlaanderen
• Evolutie woongebouwen : Bron: Statbel
• Hergebruik van ruimte voor nieuwbouw : Bron: VITO, verwerking VCB
• Sloop van bestaande woning voor gemiddeld 2,2 wooneenheden : Bron: RURA 2018