Hittealarm onderlijnt stedelijke noden bij klimaatverandering

Recente hittegolf legt sense of urgency bloot in onze centra

Ook deze zomer kennen we tropische temperaturen. De hitte slaat daarbij keer op keer harder toe in onze stedelijke centra dan elders. Tijdens de laatste hittegolf was het 10 °C warmer in hartje Brussel dan in het naburige Asse. Die tendens beklemtoont de nood aan doorgedreven groen en bomen bij stadsvernieuwingsprojecten met eveneens de nodige aandacht voor waterlopen en -partijen. Blauwgroene dooradering voorziet immers de nodige verfrissing. En brengt bovendien soelaas in de droogteproblematiek bij het voorzien van infiltratie- en buffermogelijkheden van regenwater. De bouw beschikt over de knowhow in de meest uiteenlopende natuurtechnische toepassingen om een leefbare en aangename stadsomgeving te verzekeren gedurende alle seizoenen. Maar het slim herinrichten van stedelijke landschappen - cruciaal voor een geslaagde bouwshift - vraagt de nodige tijd en investeringen. Kan de huidge sense of urgency helpen om onze steden versneld klaar te stomen voor de gevolgen van de klimaatverandering?

Boom als krachtige airco

We worden steeds vaker geconfronteerd met aanhoudende hitte en droogte enerzijds, maar wateroverlast bij hevige regenval anderzijds. Beide hebben baat bij veel meer groen, waterpartijen en slimme verharding.

De huidige hitte-eilandeffecten in onze steden en de plannen voor verdere verdichting vergen het doorgedreven aanplanten van bomen, het voorzien van groen, natuurtechnische ingrepen en blauwgroene dooradering met waterpartijen, groene daken en gevels, terrastuinen, stadsparkjes enz. Zo heeft de Limburgse gouverneur Herman Reynders medio 2019 een plan gelanceerd om met een grote inhaalbeweging duizenden bomen extra in centra aan te planten. En tuinspecialisten hebben onlangs aangegeven dat een volwassen boom met omvangrijk bladerdek het koelvermogen heeft van wel 10 airco's dankzij de schaduw en koele windcirculatie eronder.

Daarnaast kunnen (watergevoelige) kernen niet zonder waterrobuuste bouwtechnieken zoals het ontzegelen van pleinen, voetpaden, plantbakken langs straten die fungeren als 'rain gardens', groendaken en inflitratieputten die beide regenval tijdelijk kunnen bufferen, opvangbekkens enz. Telkens zijn doorlaatbaarheid, afwatering naar het laagste punt, vertraagde insijpeling, en lokaal hergebruik het devies bij een bouwshift die focust op slimme verharding.

Bouw specialiseert zich in groenvoorziening

Bij het aanpakken van de klimaatverandering zijn verkoelingseilanden en goed waterbeheer onontbeerlijk. De bouw beschikt al langer over de knowhow om groenblauwe dooradering in kernen te verwezenlijken. Niet alleen zet de Vlaamse Confederatie Bouw al geruime tijd in op de uitbouw van een kenniscentrum om de toepassingen van ecologische en natuurtechnische materialen en handelingen in de bouw te stimuleren. Ook heeft zij intussen een gespecialiseerde vereniging van groenwerkers in haar rangen die aannemers verzamelt met expertise in allerhande groenvoorzieningen tot gevel- en dakgroen. Groenvoorzieningen en waterbeheer zijn immers steeds vaker een vereiste van bij de ontwerpfase van nieuwe projecten en infrastructuurwerken. Bouwbedrijven zijn van bij aanvang actief betrokken om de technische uitwerking van de water- en groenelementen zoals het aanplanten van bomen te waarborgen.

Om een duurzame leefomgeving te bouwen dient er voldoende aandacht te zijn voor de koppeling van water en groen en zou er in de omgevingsaanvraag, naast de watertoets, een ecologische duurzaamheidstoets ingevoerd kunnen worden die de kwaliteit van het project kan beoordelen zowel naar ontwerp als naar onderhoud. De volledige ecologische werking komt pas na enkele jaren op volledige capaciteit. De groenaannemers zijn best geplaatst om dit resultaat te garanderen,

aldus Peter Loyens, voorzitter van de vereniging van de groenwerkers binnen de Confederatie Bouw en managing director van Krinkels.

De VCB zet de komende jaren bovendien haar schouders onder een objectief beoordelingskader voor biodiversiteit in bouwprojecten. De bouw zet daarbij in op het beoordelen van nieuwe bouwprojecten met focus op de impact van het project op duurzaamheid en biodiversiteit. Daarvoor wil de VCB een globaal beoordelingskader ontwikkelen om te kunnen nagaan hoe de maatregelen die in een project worden voorzien, werkelijk zullen bijdragen tot het verbeteren van de biodiversiteit.

Het VCB-project 'Natuur inclusief Bouwen: naar een objectief beoordelingskader voor biodiversiteit in bouwprojecten' wordt uitgerold met de ondersteuning van de Vlaamse overheid, departement omgeving.