In Europese nevelen gehuld

Europees instrumentarium stuurt vaak aan op stand still in Vlaanderen 

Een groot deel van de regelgeving in ons land is afkomstig van het Europese niveau. Zo zijn verordeningen en gedelegeerde handelingen (delegated acts) van de Europese Commissie (EC) rechtstreeks van kracht in Vlaanderen. Vaak liggen experts uit heel Europa initieel aan de basis van die nieuwe beleidsdoelstellingen. Recente voorbeelden zijn Europese initiatieven rond natuurherstel, bodem en recyclage. De doelstellingen voor meer natuur, een gezonde bodem en het gebruik van minder primaire grondstoffen worden maatschappelijk breed gedragen. Ook de bouw zet er zijn schouders onder. Maar volgens Embuild Vlaanderen zijn de Europese handvaten vaak ongeschikt om vooruitgang te boeken op maat van Vlaanderen. Zo dreigt er een stand still vanwege tegenstrijdig beleid en een gebrek aan rechtszekerheid. En rechtszekerheid is net nodig voor private investeringen die het leeuwendeel uitmaken van de financiering van een transitie. 

Volop verdichting maar wat met herstel van stedelijke groene ruimte?

Onlangs heeft de Europese Commissie een voorstel van verordening aangenomen over natuurherstel. Dit voorstel bevat bindende doelstellingen voor het herstel van aangetaste ecosystemen om de gevolgen van natuurrampen te voorkomen en te verminderen. In deze fase is het besluitvormingsproces bijna afgerond. Bijgevolg is dit voorstel zo goed als bindend. Daarbij gaat het ook om de nobele doelstelling voor meer groene ruimte in kleine en grote steden. Binnen twintig en dertig jaar dient de groene ruimte er aanzienlijk uit te breiden. 2021 blijkt als ijkpunt te fungeren.

Hoewel Embuild Vlaanderen al langer een lans breekt voor kwaliteitsvolle verkerning met veel meer aandacht voor de waterhuishouding, biodiversiteit en groenblauwe dooradering, is het compleet onduidelijk of het stedelijk groen in Vlaanderen vorig jaar in kaart werd gebracht. Cruciaal toch als vergelijkingspunt? Meer nog, is die bindende doelstelling afgestemd op het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen dat aanstuurt op intensieve verdichting in stedelijke centra en dorpskernen? Want uit een parlementaire vraag van Mercedez Van Volcem is gebleken dat over tien jaar de beschikbare ruimte op is in onze centrumsteden. Hoe verhoudt zich dit tot het engagement van ons land om er netto meer groene ruimte in steden te creëren? Ook de aanzienlijke toename van de huishoudens en de hoge nood aan verdichtingsprojecten om betaalbaar wonen overeind te houden, lijken niet meteen in overweging te zijn genomen. Daarenboven zijn huishoudens vooral op zoek naar grondgebonden woningen, wat per definitie meer ruimte inneemt dan hoogbouw.   

Volgens Embuild Vlaanderen zijn er steeds meer bindende Europese richtlijnen die andere beleidsdomeinen doorkruisen en niet altijd complementair zijn. Maar een regio als Vlaanderen met steeds meer huishoudens, economische activiteiten, maatschappelijke behoeften en klimaatnoden, heeft nood aan coherent beleid om positieve ontwikkelingen te stimuleren rond dijkversterking, fietsstroken, elektriciteitsproductie, telecommunicatie, waterzuivering, residentiële verdichtingsprojecten, tewerkstelling enz. , zegt Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen. 

Private investeringen zijn sleutel tot alle maatschappelijke transities

Geen private investeringsgolf zonder rechtszekerheid en een transparant traject op de korte en lange termijn. Dat is de leidraad van Embuild Vlaanderen. Want overheden kunnen aanmoedigen, sensibiliseren en faciliteren, maar de bottom line blijft dat de gewenste transities vooral worden gefinancierd door particulieren, huishoudens en private partners. Een Vlaanderen in beweging hangt voornamelijk af van hun betrokkenheid en medewerking.

De overheden in ons land hebben dan ook de cruciale opdracht om een duidelijk en geïntegreerd lange termijn kader te creëren dat de nodige houvast biedt aan deze investeerders. Silodenken is daarom bij beleidsmaatregelen uit den boze. Zeker bij bouwprojecten komen alle beleidsdomeinen samen: woon- of bedrijfsproject, betaalbaarheid, ruimte, water, leefmilieu, energie, circulariteit, digitalisering, veiligheid, nutsvoorzieningen, infrastructuur, biodiversiteit enz.

Zo heeft Embuild Vlaanderen onlangs nog een lans gebroken om in het concept van tijdelijk groen decretale rechtszekerheid te bieden aan eigenaars. Die houvast kan hen er veel meer toe bewegen om de biodiversiteit op percelen te stimuleren. 

Nederlands columnist Martin Sommer heeft over het Europese instrumentarium een stuk geschreven in de Volkskrant.

"De strijd om het algemeen belang is verschoven naar de strijd om het al dan niet uitvoeren van een rechtsregel. Er zijn zoveel verdragen, vonnissen, afspraken, protocollen en akkoorden waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd; de manoeuvreerruimte is inmiddels zo minimaal, dat links en rechts lege begrippen zijn geworden. Men spreekt wel van de administratieve staat. De nieuwe tegenstelling is die tussen partijen die regeltrouw zijn, en partijen die domweg wat anders willen. Wie niet buigt voor aangegane verplichtingen heet een populist of is met verantwoordelijkheidsvakantie."

Bron: We kennen de doelstellingen niet, maar ze zijn wel onontkoombaar (volkskrant.nl)