Klimaatadaptatie vergt ook decentrale voorzieningen

Lokale energiegemeenschappen en waterhuishouding

Binnenkort start Vlaams minister van Energie, Zuhal Demir, informatiecampagnes rond de voordelen van lokale energiegemeenschappen. Dat heeft zij onlangs aangegeven in het Vlaams Parlement. Het decentraliseren van energieproductie en energiedelen vormen er belangrijke drivers. Niet alleen om de productie en het gebruik van hernieuwbare energie te optimaliseren, maar ook om het elektriciteitsnet op piekmomenten te ontlasten. Ook voor de waterhuishouding zijn de inspanningen van huishoudens en bedrijven primordiaal. Meer infiltratie van hemelwater is nodig, maar evengoed meer buffering en hergebruik. Eveneens op dat vlak bieden off-grid installaties soelaas. Zij zijn bovendien complementair aan collectieve ingrepen, die eveneens noodzakelijk zijn maar die vooral in centra en kernen heel wat investeringen en tijd vergen.  

Energie

Lokale energiegemeenschappen helpen het klassieke model doorbreken van energieproducent en -afnemer. Huishoudens en bedrijven kunnen immers hernieuwbare energie produceren - denk aan pv-panelen, windmolens en restwarmte uit industrie - en vervolgens die lokaal gaan delen. Dat vergroot hun rol in de energietransitie aanzienlijk. Zo heeft Vlaams minister van Energie, Zuhal Demir, onlangs nog wijkbatterijen naar voren geschoven om het uitvallen van pv-panelen te vermijden. Op zonnige piekmomenten lijkt het elektriciteitsnet momenteel immers hier en daar overbelast te geraken. Naast het belang van hernieuwbare energie voor duurzame gebouwen en de elektrificatie van mobiliteit, is ook het uitrollen van warmtenetten van groot belang. Wijken in de nabijheid van bedrijventerreinen kunnen steeds vaker een beroep doen op de restwarmte van bijv. industriële activiteiten.

Om lokale energiegemeenschappen breed ingang te doen vinden, dient niet alleen de huidige wetgeving te worden aangepast en verfijnd, ook is de digitale uitwisseling van data en het uitrollen van een voordeligere lokale tarifering van belang. Want onder meer de transportafstand tussen productie en verbruik is veel kleiner dan bij grootschalige centrale systemen.

Water

De hevige regenval van afgelopen zomer heeft het belang van een betere waterhuishouding nog hoger op de agenda geplaatst. Naast het belang van collectieve ingrepen die vooral in centra en kernen zich opdringen, kunnen de huishoudens en bedrijven een grote rol spelen om hun percelen waterrobuust te maken. Denk maar aan regenwaterputten, doorlaatbare materialen, infiltratie- en bufferbekkens zoals wadi's enz. Daarnaast kan het grote areaal aan daken oplossingen bieden. Want groendaken kunnen water bufferen. Ze kunnen het water met andere woorden ophouden zodat de scherptes van de pieken verminderen en het water dus meer gespreid in de bodem terechtkomt. De gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater vergt de minimale bergingscapaciteit van 35 liter/per vierkante meter. Die buffercapaciteit van groendaken kan er dus toe bijdragen dat het water langzaam aan de natuur afgegeven wordt zodat de natuur het op een rustiger tempo opnieuw kan opnemen en kan opslaan als grondwater dat we dan later weer opnieuw kunnen gebruiken.

Ook voor waterzuivering en de verwerking van afvalwater is vandaag al een decentrale aanpak aangewezen voor een aantal bestaande woningen die niet kunnen worden aangesloten op de riolering. Zij zuiveren individueel hun afvalwater via de installatie van een IBA (individuele behandeling afvalwater). Dergelijke installaties bij grondgebonden woningen kunnen bovendien gecombineerd worden met systemen van regenwaterrecuperatie en -infiltratie.

Terwijl kwaliteitsvolle verdichting gepaard zal gaan met heel wat collectieve ingrepen rond duurzame energieproductie, publieke laadinfra voor groene mobiliteit en publieke investeringen in de waterhuishouding, kunnen bestaande woningen baat hebben bij decentrale systemen. Zo verduurzamen de huishoudens en ondernemers hun energieproductie en -gebruik en maken zijn hun omgeving waterrobuuster. Off-grid systemen zullen daarbij een steeds belangrijkere rol spelen en zullen huishoudens toelaten om naargelang de eigen budgettaire mogelijkheden de ecologische voetafdruk van de gezinswoning te verbeteren. Bovendien zijn decentrale systemen niet vatbaar voor collectieve pannes of voor onregelmatigheden aan centrale voorzieningen, 

besluit Marc Dillen van VCB. 

VCB-energiecongres

Op 15 december staat het 13de Energiecongres geprogrammeerd. Daarbij focussen we op de energietransitie richting 2030 en het Europese 'fit for 55'-pakket. De uitdagingen en oplossingen in de bouw zijn legio: van de verhoopte renovatiegolf, energiedelen, klimaatadaptatie tot het faciliteren van groene mobiliteit. Meer weten?