Koken kost geld, ook voor lokale overheden

05-10-2018

Geen kwaliteitsvolle verdichting zonder budgettair engagement van steden en gemeenten

Bij de ontwikkeling van verdichtingsprojecten zien projectontwikkelaars zich regelmatig geconfronteerd met studiewerken en kosten die voor hun rekening zijn, maar wel de hele gemeenschap aanbelangen. Daarbij gaat het om voorafgaandelijke studies rond de mobiliteitsimpact, watergevoeligheid, fijn stof enz. Ook voor de vergroening en inrichting van de publieke ruimte kijken lokale overheden steeds vaker naar de bouwheer van bijv. een omvangrijk, privaat woonproject. Die aanpak jaagt evenwel nodeloos de kosten in de hoogte van woonprojecten in kernen met nefaste gevolgen voor de betaalbaarheid voor gezinnen. Lokale overheden doen er daarom goed aan het heft zelf in handen te nemen, globaal studiewerk te verrichten rond de noden en aandachtspunten van hun kernen, en het engagement omtrent de vergroening van de publieke ruimte ten volle op te nemen. Die geïntegreerde aanpak zal de kwaliteit van de publieke ruimte bij verdichting en stadsvernieuwing enkel versterken.

Gemeentebudget voor doordachte verwevenheid en leefbaarheid van centra

Verkiezingsdebatten over wonen duiken momenteel her en der op. Lokale eigenheden en verschillen komen aan de oppervlakte. Een lokale aanpak en autonomie blijkt voor de meeste politieke mandatarissen een halszaak. Zo kunnen zij op maat oplossingen aanreiken aan de inwoners van hun gemeenten. Zij zullen de komende zes jaar de keuze maken om al dan niet beschikbare percelen aan te snijden en bijgevolg hun kernen verder te verdichten. De ervaringen en best practices in de bouw leren dat kwaliteitsvolle verdichting torenhoge investeringen vergt: 1 m² woonoppervlakte in een stad, houdt in dat er een veelvoud aan openbare ruimte kwaliteitsvol dient te worden ingericht. Dit om de leefbaarheid te garanderen en gezinnen niet alleen aan te trekken in steden maar ze ook te behouden. Stadsvlucht van gezinnen is al langer een aandachtspunt. Knelpunten rond betaalbaarheid, veiligheid, privacy en groen liggen aan de grondslag. Een doortastende aanpak houdt de nodige budgetten in van de lokale overheden.

De gemeenten spelen immers een sleutelrol in het aanreiken van oplossingen voor hun inwoners. Denk maar aan de uitdaging van betaalbaar wonen. Niet het minst in hun kernen waar de bebouwde zones verder verdicht worden. De komende 12 jaar wordt in Vlaanderen een bevolkingsstijging verwacht van 5 %. Niet alleen hebben de bijkomende gezinnen een kwaliteitsvolle woonst nodig, ook doen de lokale overheden er goed aan studiewerk te verrichten over de ruimtelijke mogelijkheden en toenemende mobiliteit in hun kernen. Dat vereist een snel antwoord op een reeks vragen. Waar extra bouwlagen mogelijk maken? Welke voorwaarden voor het opsplitsen van woningen? Waar welk woningtype toestaan? Hoe wonen, werken, winkelen, recreatie verweven? Hoe vermijden dat verdichting van mobiliteit in kernen geen stilstand maakt? Enz.

Gemeentebudget voor kwaliteitsvolle publieke ruimte bij kleinere woonoppervlakte

Verdichting lijkt gepaard te gaan met beperktere woonoppervlakte. Kleinere flats of andere woonvormen met collectieve voorzieningen zijn al langer te vinden op de woonmarkt als gevolg van schaarste in percelen en expertise in compact bouwen. De kwaliteit van die woonvormen is evenwel onlosmakelijk verbonden aan enerzijds de beschikbaarheid van collectieve ruimtes en anderzijds aan de voorziening van voldoende groen en open plekken rondom die woonprojecten. Voor het kwaliteitsvol inrichten en onderhouden van die openbare ruimtes is de rol van de steden en gemeentes zelf cruciaal. De lokale besturen die op 14/10 een mandaat krijgen, dienen met stip een inhaalbeweging in te zetten richting meer groenblauwe dooradering, verkeersluwe ontmoetingsplekken enz. Dat budgettaire engagement dringt zich op als gevolg van de ruimtelijke planning om haar inwoners overwegend te huisvesten binnen haar verdichte kernen.

Gemeentebudget voor meer weerbaarheid tegen klimaatverandering

Seizoenen bieden voortschrijdend inzicht.Overstromingen in de afgelopen meimaand en puffen en blazen in de julimaand. Beide vooral in verdichte kernen. De inplanting van groenblauwe accenten moet stedelijke woonomgevingen weerbaar maken tegen klimaatveranderingen en haar effecten zoals hitte-eilandeffecten maar ook mogelijke overstromingen. Bovendien verbeteren groene accenten de levenskwaliteit en de sociale cohesie onder bewoners. Meer gezinnen aantrekken in stedelijke centra is onlosmakelijk verbonden aan meer natuurtechnische ingrepen aan de publieke ruimte en gebouwen zoals de aanleg van wadi's, het ontzegelen van pleinen, plantvakken als rain gardens of tijdelijke opvangbekkens, groene gevels en daken, (dak)tuinen, terrassen, stadsparken enz. Dergelijke ingrepen kunnen bovendien de luchtkwaliteit in onze steden ten goede komen. De lokale besturen hebben dan ook een essentiële rol te spelen om groen te voorzien, aan te moedigen en het onderhoud te verzekeren.

Aan de vooravond van de gemeenteraadsverkiezingen is het uitgelezen moment aangebroken om nieuwe plannen gedegen aan te vatten op basis van budgettair draagvlak en geïntegreerde studies die juridisch zekere ontwikkelingsmogelijkheden bieden aan potentiële investeerders in de noodzakelijke verdichtingsprojecten.

Een aantal voorbeelden van overstromingsgebieden in knooppunten - Watertoets 2017, bron: geopunt. Het gaat om Merksem, Maasmechelen, Geraardsbergen, Maasmechelen, Grimbergen, Ninove, Denderleeuw, Dendermonde, Aarschot en Diest.