Maak werk van Natuurherstelwet met perspectief voor Vlaanderen

Zonder doortastende tussenkomst dreigt huidige Natuurherstelwet stikstofproblematiek in kwadraat te veroorzaken

Politieke hardliners op Europees niveau blijken zich soepeler op te kunnen stellen van zodra zij zich begeven op het nationale toneel. Want daar dienen zij regelgeving op het terrein en met het nodige draagvlak bij de bevolking te verwezenlijken. Zo heeft De Tijd onlangs bericht dat voormalig klimaat-Eurocommissaris Frans Timmermans het stikstofprogramma in Nederland met vijf jaar wil versoepelen. Met de Tweede Kamerverkiezing in Nederland voor de deur schuift hij 2035 in plaats van 2030 als deadline naar voren. Maar Embuild Vlaanderen beklemtoont dat het stikstofdossier en de Natuurherstelverordening deel uitmaken van hetzelfde hete hangijzer. Hoewel de stikstofproblematiek momenteel de grootste uitdaging vormt voor de Vlaamse regering, als gevolg van de Europese habitatrichtlijn, dient zonder talmen ook de natuurherstelverordening te worden bijgestuurd. Die kan immers de stikstofproblematiek nog uitbreiden, terwijl vergunningen nu al quasi onmogelijk worden. De Natuurherstelverordening ligt vandaag opnieuw op tafel op het Europese niveau. Daarom dat de bouwfederatie de draagwijdte ervan en de sense of urgency onder de aandacht brengt van de beleidsmakers en politici in ons land. 

Huidige Natuurherstelwet staat transities in de weg

Grote maatschappelijke transities en de vergunningen die vereist zijn om de nodige projecten te realiseren, daar gaat het om. Terwijl Vlaanderen werk maakt van verbeteringen in de vergunningsprocedure – denk maar aan het toekomstige omgevingsbesluit, de versterking van de Raad voor Vergunningenbetwistingen en ruimer vooroverleg – dreigen regelgeving rond stikstofdepositie en natuurherstel bouwontwikkelingen op de helling te zetten. Het Europese canvas is eenvoudigweg niet aangepast aan een dichtbevolkte regio zoals Vlaanderen met heel wat economische activiteiten en versnipperde natuur. Op het eerste kaartje hieronder vind je dat terug. Het tweede kaartje geeft aan dat een radius van 10 km rond onze versnipperde Europees beschermde natuurgebieden, het quasi onmogelijk maakt om nieuwe projecten te realiseren. Zeker als de natuurherstelwet zo streng toegepast wordt dat er verdwenen natuur van tientallen jaren geleden dient te worden hersteld. Nochtans hebben we die projecten nodig om uitdagingen rond klimaat, biodiversiteit, mobiliteit, wonen, waterhuishouding enz. aan te pakken. 

Kaartje 1 – zowel bevolkingsdichtheid als economische activiteit scheert hoge toppen in Vlaanderen 

Kaartje 2 – Natura 2000 gebieden met perimeter van 10km

Zonder rechtszekerheid komt er niet meer biodiversiteit

Maar er is meer. In een regio als Vlaanderen is rechtszekerheid de cruciale factor om ook meer biodiversiteit en groen te voorzien. Want 90% van de woningen en tuinen zijn in handen van huishoudens, alsook het merendeel van de bouwgronden. Mochten zij in de toekomst geen bijkomende vergunning meer kunnen bekomen, omdat hun investeringen in meer groen en biodiversiteit net hebben geleid tot de aanwezigheid van een beschermde soort, dan creëer je bij hen juist terughoudendheid. Zo bereik je niet meer, maar op termijn mogelijk zelfs minder biodiversiteit in Vlaanderen. Daarom dienen volgens Embuild Vlaanderen bouw en biodiversiteit hand in hand te gaan. Naast het groenblauwpeil werken we vandaag samen met de Vlaamse overheid aan een objectief afwegingskader voor projecten om na de bouwfase beter te scoren op biodiversiteit dan ervoor. Een beter klimaat en meer biodiversiteit bereiken we door te plannen en te realiseren in plaats van louter beperkingen op te werpen. Huishoudens en ondernemers hebben immers nood aan rechtszekerheid om te kunnen investeren. Zonder hen zullen de Europese doelstellingen rond klimaat, energie, mobiliteit, biodiversiteit enz. grotendeels dode letter blijven. 

Blik op de toekomst, niet op het verleden

In juli heeft het Europees parlement het licht op groen gezet voor een aangepaste versie van de Natuurherstelwet. Maar Embuild Vlaanderen onderlijnt dat die verordening nog steeds fundamentele bijsturingen vergt. De blik is te veel op het verleden gericht, terwijl de grote uitdagingen van vandaag en de noden van de toekomst het uitgangspunt dienen te zijn. De biodiversiteit in Vlaanderen dient te worden versterkt zowel binnen natuurgebieden als erbuiten. Maar bouw- en infrastructuurprojecten om Vlaanderen klimaatbestendig te maken en om de demografische groei op te vangen, dienen te worden gestimuleerd in plaats van nog meer de vergunningen te blokkeren.

Het uitgangspunt dat natuur dient te worden hersteld op zijn oorspronkelijke locatie ten koste van de huidige ruimte die mensen innemen om te wonen en te werken, doet het draagvlak voor de nochtans nobele doelstelling teniet. Zeker in een drukbevolkte regio als Vlaanderen. Natuurherstel op ontwikkelde sites is niet met één pennentrek zomaar mogelijk en zal minstens gepaard gaan met dure vergoedingen van overheidswege. Terwijl het Europese initiatief compensatie van natuur op een andere locatie belet, zal dat in de toekomst wel degelijk moeten kunnen om belangrijke ontwikkelingen in Vlaanderen niet te blokkeren maar te faciliteren.

Te allen tijde dient een stikstofepisode in het kwadraat te worden vermeden. Die heeft immers aangetoond wat rechtsonzekerheid teweeg brengt. Maar rechtszekerheid is cruciaal en betekent dat particulieren en ondernemers met hun investeringen een meerwaarde kunnen creëren en dat zij op korte en lange termijn nog een vergunning kunnen krijgen. Naast een economische meerwaarde dient de biodiversiteit erop vooruit te gaan. Met een blik op de toekomst dienen beschermde natuurgebieden te worden verbeterd en dienen infrastructuurwerken en verdichte woongebieden te worden versterkt met meer groen, biodiversiteit en een robuuste waterhuishouding. Vlaanderen heeft nood aan een 'en-en-verhaal', niet aan een vergunningenstop. 

"Embuild Vlaanderen roept de politici in ons land op om de noodzakelijke veranderingen in de natuurherstelwet op tafel te leggen. Ook tijdens het Belgisch voorzitterschap van de EU vanaf januari, dient dit te worden geagendeerd. Dat is allerminst tijdverlies, aangezien meer draagvlak zal leiden tot een snellere creatie van meer biodiversiteit", zegt Marc Dillen.

Bekijk ook het filmpje uit de Voorstelling Visierapport op 11/10 van Embuild Vlaanderen met Marc Dillen en prof. Johan Albrecht over het belang van rechtszekerheid en het uitblijven van vergunningen als flessenhals voor transities. 

Vlaamse werkgevers roepen op tot onmiddellijke politieke actie in stikstofdossier

De toekomst van de ondernemingen in Vlaanderen wordt bedreigd door het uitblijven van een decretaal stikstofkader. Daarvoor waarschuwden onlangs 21 werkgeversorganisaties, waaronder Embuild Vlaanderen, in een open brief, die gericht is aan Vlaamse partijen en politici. "Zonder robuust stikstofkader komt Vlaanderen letterlijk tot stilstand", zo staat in de 'ultieme oproep' van de ondernemers. "Als u nu niet handelt, kijken onze ondernemingen en bij uitbreiding de hele samenleving aan tegen een vergunningenstop en miljarden euro's schade. Alles waarvoor een spade de grond in moet, staat op losse schroeven", luidt het.