Vervoersregio’s wijzen nieuwe ruimtelijke plannen de weg
Vlaanderen heeft werkbare plannen nodig met zin voor innovatie
De gecontesteerde mobiscore heeft het voor de zomer al aangegeven: er schort een en ander aan de ruimtelijke visie van de Vlaamse overheid. De vervoersregio's die dezelfde Vlaamse overheid vorm geeft, legt al deels de vinger op de wonde. Vlaanderen is in Europa een van de regio's met verspreide verstedelijking, die zich niet eenvoudigweg laat gieten in een louter planologisch concept van knooppunten overwegend in de Vlaamse ruit. De visie achter de verspreide vervoersregio's van vertakte netwerken met combivervoer die vlot in elkaar dienen te rijgen, beantwoordt veeleer aan de noden van gezinnen en ondernemers. En helpen zo fileleed te verzachten en duurzaam vervoer steeds meer mogelijk te maken door ook in te zetten op innovatie zoals licht elektrische vervoersmiddelen die duidelijk in de lift zitten. Om maar te zeggen dat louter een knooppuntenkaart (met mobiscores) in het beleidsplan ruimte Vlaanderen (BRV) wars van de nieuwe vervoersnetwerken, het belang van combivervoer, fietsennetwerken enz. ontoereikend is.
Combimobiliteit van De Panne tot Kinrooi
Vervoersregio's overstijgen het 19de eeuwse spoorwegennet in ons land en bestaan uit een gelaagd model van netwerken. Focus ligt op een gecombineerd traject van verschillende vervoersmiddelen en vooral goede overstapmogelijkheden. Essentieel als valabel alternatief voor de wagen. Ook de startnota van de Vlaamse regeringsonderhandelaars beklemtoont het belang van combimobiliteit waarbij burgers en bedrijven vlot kunnen schakelen tussen verschillende vervoersmiddelen. Van spoor- auto- en fiets- tot waterwegen. In de provincie Antwerpen is men al gestart met de uitrol van dit concept. Het gaat om een uitgestrekte vervoersregio met 33 gemeenten van Essen tot Boom, van Beveren tot Malle. Sinds de lancering vorig jaar werden er op een aantal plaatsen initiatieven genomen om vlot over te schakelen van een systeem van elektronische fietsen op openbaar vervoer zoals trein en bus.
Niet voor niets schuift het departement Mobiliteit en Openbare Werken de aanzienlijke uitbreiding van fietssnelwegen als prioriteit naar voren bij de volgende Vlaamse regering. De aanzienlijke toename van elektrische speed pedelecs geeft aan dat de vraag naar alternatieven voor de wagen enkel groeit. Het gaat immer om een verdubbeling in een jaar tijd. Om het woon-werkverkeer te ontlasten is trouwens ook de steile opgang van telewerk een gamechanger. Dat betekent dat werknemers niet alleen meer van thuis hun job kunnen uitoefenen maar dat zij ook geregeld vanuit lokale hubs werken in plaats van dagelijks naar hun gebruikelijke werkplaats te reizen.
Ruimtelijk beleid dient mobiliteitsplan te ondersteunen
In 2018 zagen de Vlaamse wegen minder files dan in 2017, dat een recordjaar bleek te zijn. Los van die evolutie, staat de urgentie van een mobiliteitsplan op basis van vervoersregio's en met zin voor innovatie buiten kijf. Daarbij wijst het masterplan mobiliteit de weg. En dienen de ruimtelijke plannen - momenteel op basis van theoretische, planologische concepten ver weg van de noden en verwachtingen van gezinnen en ondernemers - grondig bijgeschaafd te worden. Het 19de eeuwse spoorwegennet voert er immers de hoofdtoon terwijl de visie en de innovaties op het vlak van mobiliteit in volle beweging zijn. Bovendien lijkt het BRV ook andere beleidsplannen zoals energie en renovatie en betaalbaar wonen niet te helpen. Vandaag wil de Vlaamse overheid via het BRV te regulerend optreden met allerhande beperkingen die zelfs de waarde van gezinswoningen zullen aantasten. Wanneer zal de Vlaamse overheid werk maken van een masterplan voor de bouwshift - in plaats van een eenzijdige betonstop - met oog voor betaalbaar en kwaliteitsvol wonen in kernen en centra.
The blue banana
De 'blauwe banaan' is een gekend ruimtelijk concept dat verstedelijking in Europa aanduidt sinds de 11de eeuw. Het gaat om overwegend verstedelijkt gebied dat zich uitstrekt van Zuid-Engeland en Londen over de Nederlanden en het Rijngebied tot in Noord-Italië. Verspreide verstedelijking kenmerkt Vlaanderen immers al geruime tijd. En dat is zo gebleven zoals blijkt uit de vermelde OESO-kaart (2009) die heel Vlaanderen als 'predominantly urban' aanduidt. Dat duidt aan dat de verspreide vervoersregio's van de Vlaamse overheid die uitgaan van uitgebreide netwerken en vertakkingen, niet inspelen op een recente trend. Verspreide verstedelijking is al langer een Vlaams fenomeen. Het mobiliteitsplan van de Vlaamse overheid kan in dat opzicht heel wat inspiratie bieden aan een vernieuwd BRV.