Watergevoelige woonkernen versterken zonder verdichting af te remmen
Onlangs heeft Aquafin bekend gemaakt in de toekomst privéregenwaterputten te willen gaan inzetten in strijd tegen droogte en zware regenval. Met sensoren en automatische sturing willen zij putten van particulieren laten leegstromen in het geval er veel regen verwacht wordt. Met dit initiatief wil aquafin de regenwateropvang en de buffers die al voorhanden zijn innovatief inzetten tegen de gevolgen van de klimaatverandering. De nieuwe Vlaamse regering doet er goed aan dergelijke initiatieven aan te moedigen met een ondersteunend regelgevend kader. Meer nog, de precaire waterhuishouding in heel wat kernen vergt er dringend natuur- en bouwtechnische maatregelen. De leefbaarheid in kernen is immers prioritair om er meer gezinnen aan te trekken.
De overheden doen er dan ook goed aan innovaties rond waterbeheersing, -recyclage en -buffering aan te moedigen door belemmeringen in de regelgeving op te heffen en in te zetten op research en technische ondersteuning. Daarbij zijn creatieve oplossingen om watergevoelige woonkernen te versterken steeds belangrijker aangezien verdichting centraal staat in de ruimtelijke plannen van de overheid.
Zo heeft de overheid al langer heel wat woonkernen aangestipt als zeer overstromingsgevoelige gebieden. Aangezien de Vlaamse regering volop inzet op verdichting en ruimtelijk rendement in kernen, vormen ingrepen in waterrobuust bouwen een essentieel onderdeel van een gedegen aanpak. Niet alleen is voorafgaandelijke analyse noodzakelijk om risico's te voorzien, ook de administratieve vergunningsprocedure dient onder de loep te worden genomen. Vandaag werkt die belemmerend terwijl dankzij het inlassen van verregaande natuurtechnische ingrepen een project kan helpen waterellende te vermijden.
Investeren in doordacht en waterveilig verdichten
Met zijn 'kaart van overstromingsgevoelige gebieden' geeft de Vlaamse overheid aan in welke mate een woonplaats zich dient te wapenen tegen wateroverlast. Hieronder vindt u voorbeelden terug van onder andere Diest, Grimbergen, Aarschot, Merksem, Maasmechelen en gemeenten in de Denderstreek. Allemaal gemeentes die geregeld in de actualiteit van zich doen spreken in het geval van waterellende. De kaartjes geven in donker- en lichtblauw aan welke percelen en straten meer of minder risico lopen. Dit maakt duidelijk dat het om een cruciaal punt gaat in de geplande verdichtingsgolf in dergelijke kernen.
Voorbeelden van overstromingsgebieden in knooppunten - Watertoets 2017, bron: geopunt - klik op de kaartjes
Aangezien de bevolking blijft groeien en het klimaat verandert, voldoen de huidige overheidsbudgetten niet voor waterbeheersing en rioleringswerken. De invoering van de watertoets, de verplichting van regenwateropvang bij nieuwbouw en het Sigma-plan maken duidelijk dat de Vlaamse overheid de noodzaak ziet. Aan de andere kant dienen we voor verdichting in watergevoelige knooppunten intensief in te zetten op water-robuuste bouwtechnieken. Dat betekent ook dat de vergunningverlenende overheden hun administratieve procedure dienen aan te passen en bereid dienen te zijn om op basis van degelijke studie en voorbereiding een omgevingsvergunning af te leveren in watergevoelige gebieden. Vandaag heerst er nog eerder weerstand op dit vlak, wat een rem zet op de mogelijkheden om er te verdichten.
Vertraagd insijpelen als devies
Waterbeheersing is als belangwekkend onderdeel van 'groen in de bouw' al lang geen niche meer maar is uitgegroeid tot een must. Niet het minst in kernen die de laatste decennia vatbaar waren voor waterellende vanwege verzegeling van de bodem. Bouwtechnische ingrepen maken het al langer mogelijk de doorlatendheid van de bodem te vrijwaren en de aanleg van wadi's helpen bij piekmomenten het water tijdelijk op te vangen. Het vertraagd insijpelen via groendaken verbonden met regenwaterciternes en infiltratieputten kunnen deels soelaas bieden. Het opgevangen regenwater kan trouwens benut worden voor huishoudelijk gebruik.
De doorlatendheid van de bodem kan via uiteenlopende technieken zoals het ontzegelen van pleinen of het voorzien van plantvakken langs straten of zogenaamde 'rain gardens' als voorlopige opvangbekkens voor overtollig regenwater. Daarnaast kunnen de landschapsinrichting en de materiaalkeuze de absorptie, de verdamping en de infiltratie van water bevorderen. Met als gevolg dat er minder water naar de riolering vloeit. Die is trouwens in heel veel kernen ondergedimensioneerd en eveneens het voorzien van een gescheiden rioleringsstelsel (regenwater versus afvalwater) dringt zich op.
